هرآنچه در مورد بیماری زونا باید بدانید

زونا بیماری است که در اثر ویروس به وجود می آید و علائم ظاهری همانند آبله مرغان دارد و خارش های شدیدی ایجاد می کند. تاول های این بیماری در همه جای بدن می تواند ظاهر شود؛ اما بیشتر در تنه و دستان و پاها وجود دارند. زونا توسط ویروس واریسلا زوستر (varicella-zoster) که عامل بیماری آبله مرغان است ایجاد می شود. اگر در کودکی آبله مرغان نگرفته باشید، در بزرگسالی زونا شما را تهدید می کند. اگرچه زونا می تواند در هر نقطه از بدن شما وجود داشته باشد؛ اما بیشتر اوقات به صورت یک نوار تاول زده می شود که به سمت چپ یا راست تنه شما می پیچد. زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست؛ اما ممکن است بسیار دردناک باشد. درمان زود هنگام می تواند به کوتاه شدن عفونت زونا کمک کند و احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.

دلایل زونا

واریسلا زوستر عامل اصلی آبله مرغان و زونا است. هنگامی‌که بدن انسان در معرض این ویروس قرار دارد، این ویروس زخم درست می‌کند و آنها را گسترش می‌دهد که خارش‌دار است و آبله مرغان نام دارد. سپس وارد نورون‌ها می‌شوند و بعد از چند سال یا حتی چند دهه بعد، ظاهر می‌شوند. دانشمندان هنوز نمی‌دانند که آیا دلیل این بیماری واکنشی به خاطر ضعف ایمنی مربوط به عفونت در سن است یا خیر. واریسلا بخشی از یک گروه از باکتری‌ها به نام هرپس است که شامل هرپس و تب خال تناسلی می‌باشد بنابراین، به عنوان هرپس زوستر شناخته می‌شوند؛ اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود ویروسی نیست که باعث هرپس یا تبخال تناسلی (عفونت مقاربتی) می‌شود.

علائم زونا

یکی از نشانه‌های اولیه این بیماری پیدایش لکه‌های قرمز روی پوست است که پس از گذشت مدتی به دانه‌هایی قرمز رنگ تبدیل می‌شوند. تاول‌های خارش‌دار حدود یک هفته بعد از لکه‌های قرمز بروز پیدا می‌کنند. ظاهر دانه‌های قرمز ایجاد شده مشابه با لکه‌ها و زخم‌های آبله ‌مرغان است. شخص مبتلا احساس خارش پوستی ، سوزش، مورمور شدن، درد در ناحیه خاصی از بدن، خستگی مفرط و تب خواهد داشت. بسیاری از بیماران قبل از بروز علائم این بیماری احساس سردرد نیز دارند. پس از گذشت یک هفته، تاول‌های ایجاد شده خشک و زرد رنگ خواهند شد و پوست بیمار شروع به ترمیم می‌کند.

در برخی بیماران علائم زونا، تنها به درد و ضایعات پوستی محدود نمی‌شود. در این دست مبتلایان ممکن است که علائم دیگری نیز به وجود بیاید که عبارتند از:

• تب و لرز
• سردرد
• خستگی
• سستی در عضلات

افراد مستعد زونا

• افراد مسن، کسانی که ۶۰ سال یا بالاتر دارند.
• مبتلایان به بیماری‌هایی مانند ایدز و سرطان که موجب تضعیف دستگاه ایمنی بدن می‌شوند.
• کسانی که در حال شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی هستند.
• مصرف داروهایی که موجب تضعیف دستگاه ایمنی بدن می‌شوند. استروئیدها یا داروهایی که پس از پیوند عضو برای فرد تجویز می‌شوند از این دست داروها هستند.

تشخیص زونا

بیشتر موارد ابتلا به زونا با معاینه‌ی ساده ضایعات پوستی و تاول‌ها قابل تشخیص است؛ اما در موارد کمی، پزشک ممکن است سابقه‌ی بیماری را از فرد بپرسد و در موارد نادری، شاید نیاز به آزمایش نمونه‌ی پوست یا مایع تاول داشته باشد. پزشکان برای نمونه‌برداری با استفاده از یک گوش‌پاک‌کن استریل شده بخش کوچکی از ضایعه‌ی پوستی یا تاول را برمی‌دارند. سپس، آزمایش‌ها می‌تواند وجود ویروس را در فرد تأیید کند.

زمان مراجعه به پزشک

• درد و بثورات در نزدیکی چشم ایجاد شود. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
• زمانی که فرد ۶۰ سال به بالا باشد. به این دلیل که سن به طور قابل توجهی عوارض زونا را افزایش می‌دهد.
• فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
• راش‌ها پخش شده و دردناک هستند.

درمان بیماری زونا

در صورتی که بیماری زونا درمان نشود، ظرف چند هفته به خودی خود برطرف خواهد شد؛ اما پزشکان توصیه می‌کنند که این بیماری به روش مناسبی درمان شود. بسیاری از افرادی که برای درمان زونا اقدام نمی‌کنند، به درد، بی حسی، خارش و سوزش شدیدی دچار می‌شوند که می‌تواند تا چندین ماه یا چند سال ادامه داشته باشد. بهتر است فوراً نسبت به درمان زونا اقدام کنید. روش‌های درمان زونا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• قرص‌های مسکن برای کمک به کاهش درد: درد ناشی از زونا می‌تواند بسیار شدید باشد و مصرف قرص‌های مسکن برای تسکین آن ضرورت پیدا کند.
• داروهای ضد ویروس: این دارو در زمانی تجویز می‌شود که پزشک بیماری را ظرف ۷۲ ساعت بعد از ظاهر شدن اولین جوش‌ها تشخیص دهد. هر چقدر مصرف داروی ضد ویروس زودتر آغاز شود، تأثیر بهتری خواهد داشت. مهم‌ترین داروهای ضد ویروس شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر می‌باشد. این داروها می‌تواند درد ناشی از بیماری را کاهش دهد و زمان دردناکی تاول‌ها را کوتاه‌تر کند.
• مسدود کننده عصب: این داروهای تزریقی که در صورت شدید بودن درد تجویز می‌شود، شامل یک عامل بی حس کننده و در بعضی از موارد شامل کورتیکواستروئید می‌باشد.
• کورتیکواستروئیدها: برای برخی از بیماران ممکن است جهت کاهش ورم و درد، قرص‌های کورتیکواستروئید همراه با داروی ضد ویروس تجویز شود. البته این روش درمانی چندان رایج نیست؛ زیرا می‌تواند باعث گسترده‌تر شدن علائم شود.

بیماری زونا واگیردار است؟

تا زمانی که تاول های زونا برطرف نشوند، بیماری مسری است و باید از تماس فیزیکی با کسی که هنوز آبله مرغان یا واکسن آبله مرغان نداشته است، به خصوص با افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، زنان باردار و نوزادان خودداری کرد.

آیا زونا خطرناک است؟

عوارض نادر و جدی زونا عبارتند از:

• درد یا بثوراتی که چشم را درگیر می‌کند و برای جلوگیری از آسیب دائمی چشم باید سریعاً درمان شود.
• از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه، یا از بین رفتن حس چشایی که می‌توانند از نشانه‌های سندرم رامسی هانت باشند و این بیماری نیز به درمان فوری نیاز دارد.
• عفونت‌های باکتریایی که در صورت قرمزی، تورم و احساس داغی پوست، ممکن است به آنها مبتلا باشید.
• نورالژی پس از هورمون (PHN): اين شايع‌ترين عارضه زونا است. PHN با درد و ناراحتی مداوم در ناحیه آسیب دیده از زونا دیده می‌شود. تصور می‌شود این عارضه به دلیل آسیب عصب‌های آسیب دیده رخ می‌دهد. گاهی اوقات درد می‌تواند شدید و ناراحت کننده باشد و احتمال بروز نورالژی پس از هورمونی با افزایش سن افزایش می‌یابد. این درد مزمن پس از تبخال، گاهی منجر به افسردگی و ناتوانی می‌شود. در افراد 60 سال و بالاتر مبتلا به زونا، نورالژی بعد از هورمونی، تقریباً در 15 تا 25 درصد موارد بروز می‌کند. این امر به ندرت در افراد زیر 40 سال مشاهده می‌شود. درمان به موقع با داروهای ضد ویروسی در هنگام شیوع زونا، ممکن است به کاهش میزان بروز نورالژی بعد از هورمون کمک کند.

مراقبت از بیماری زونا

• در صورت داشتن علائم بیماری بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه دارو خودداری نمایید. به جز عملکرد طبق دستور پزشک نکات دیگری نیز وجود دارد که با رعایت آنها می توانید از شدت درد و ناراحتی بیماری کاسته و بیشتر آن را کنترل نمایید.
• اولین قدم برای بهبود زودتر بیماری استراحت کافی است. سعی کنید خواب کافی و تغذیه مناسب داشته باشید.
• از دوش و کمپرس آب سرد استفاده کنید. این عمل باعث کاهش درد و التهابات و متعادل شدن دمای بدن شما می شود.
• بهتر است از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان و مملو از پلاستیک خودداری کنید و به جای آن از لباس های راحت و خنک استفاده نمایید. کشیدن دستمال پارچه ای خیس بر روی تاول ها باعث تسکین آنها می گردد.
• تا حد امکان از لمس و خاراندن تاول ها و التهابات خود خودداری کنید.
• استفاده از مواد معدنی و غذایی غنی نظیر میوه ها ، ویتامین هایی نظیر ویتامین C و B و مصرف مایعات و انواع آبمیوه های طبیعی تأثیر شگفت انگیزی بر روند بهبود شما دارند.
• ترجیحاً از مصرف آنتی بیوتیک، داروهای بیحسی و مسکن های قوی بدون مشورت با پزشک خودداری نمایید.
• یکی از باورهای غلط بستن و پانسمان جای زخم و تاول ها است. زخم را تمیز و ضدعفونی نگه دارید و تا حد امکان آن را در معرض هوا قرار دهید.

• بیماری زونا چیست و چه علائمی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1394-01-20تاریخ بروز رسانی : 1400-06-12